ولیدیتور چیست؟ سوالی است که برای بسیاری از کاربران تازه‌وارد در حوزه ارزهای دیجیتال مطرح می‌شود. در دنیای غیرمتمرکز که دیگر خبری از نهادهای نظارتی متمرکز مانند بانک‌ها نیست، وجود نودهایی که وظیفه بررسی، اعتبارسنجی و ثبت تراکنش‌ها را بر عهده دارند، حیاتی است. ولیدیتور یا اعتبارسنج، نودی در شبکه بلاکچین است که وظیفه تأیید تراکنش‌ها و اضافه‌کردن آن‌ها به زنجیره بلوکی را بر عهده دارد.

با گسترش ارزهای دیجیتال و رقابت میان شبکه‌های بلاکچینی مختلف، اعتبارسنج‌ها نقشی حیاتی در بهبود امنیت، افزایش سرعت تراکنش‌ها، کاهش هزینه‌ها و در نهایت اعتمادسازی ایفا می‌کنند. در واقع، این نقش به‌قدری حیاتی است که می‌توان گفت آینده مقیاس‌پذیری و پایداری بلاکچین‌ها به عملکرد ولیدیتورها وابسته است. در ادامه به چیستی، کاربرد، عملکرد و مسیر ورود به دنیای ولیدیتورها خواهیم پرداخت.

ولیدیتور چیست؟

در شبکه‌های غیرمتمرکز، هیچ نهاد مرکزی برای مدیریت تراکنش‌ها وجود ندارد و این وظیفه به نودهای داوطلب سپرده شده است که به آن‌ها ولیدیتور گفته می‌شود. ولیدیتور یا اعتبارسنج (Validator) در شبکه‌های بلاکچین گره‌ای است که وظیفه دارد تراکنش‌ها را تأیید، بررسی و در صورت معتبر بودن، به بلاک بعدی اضافه کند.

هر بلاکچین الگوریتم اجماعی دارد که از طریق آن به توافق جمعی در مورد وضعیت تراکنش‌ها می‌رسد. ولیدیتورها در این فرآیند نقش کلیدی دارند و با بررسی دقیق داده‌ها، از حملاتی مانند دوبار خرج کردن یا دستکاری اطلاعات جلوگیری می‌کنند. در سیستم‌هایی مانند اتریوم ۲.۰ یا کاردانو، ولیدیتورها جای ماینرها را گرفته‌اند و با استیک کردن ارز دیجیتال، در روند تأیید شرکت می‌کنند.

کاربرد Validator ارز دیجیتال چیست؟

ولیدیتورها ارز دیجیتال نقش کلیدی در اعتبار سنجی ارز دیجیتال در بلاکچین و حفظ امنیت، کارایی و اعتماد به شبکه‌ها ایفا می‌کنند. حضور آن‌ها باعث می‌شود که یک سیستم غیرمتمرکز بتواند بدون نیاز به اعتماد به شخص ثالث، به‌درستی و با امنیت بالا فعالیت کند. مهم‌ترین کاربردهای ولیدیتور ارز دیجیتال به شرح زیر است:

1. امنیت شبکه

یکی از مهم‌ترین وظایف ولیدیتورها، حفظ امنیت شبکه بلاکچین است. آن‌ها از طریق بررسی دقیق تراکنش‌ها، جلوگیری از ورود تراکنش‌های مشکوک یا جعلی و مشارکت در الگوریتم‌های اجماع، از بروز حملاتی مانند حملات ۵۱ درصد یا دوبار خرج کردن جلوگیری می‌کنند.

2. افزایش کارایی

برخلاف ماینرها در اثبات کار (PoW) که انرژی و زمان زیادی برای حل مسائل پیچیده صرف می‌کنند، ولیدیتورها در مدل‌های اثبات سهام (PoS) و زیرمجموعه‌های آن، فرایند اعتبارسنجی را سریع‌تر و با بهره‌وری بیشتر انجام می‌دهند. این موضوع باعث کاهش زمان تأیید تراکنش‌ها و افزایش توان عملیاتی شبکه می‌شود.

3. کاهش مصرف انرژی

ولیدیتورها برخلاف ماینرها نیاز به دستگاه‌های پرقدرت ندارند. به همین دلیل، مصرف انرژی در شبکه‌های مبتنی بر اثبات سهام به‌مراتب کمتر است و از منظر زیست‌محیطی نیز مناسب‌تر تلقی می‌شوند.

4. تقویت اعتماد

در شبکه‌های عمومی، ولیدیتورها معمولاً از بین کاربران داوطلبی انتخاب می‌شوند که سهمی از توکن شبکه را استیک کرده‌اند. این افراد چون منافع مالی‌شان به سلامت شبکه گره خورده است، انگیزه بالایی برای درست‌کاری و عملکرد صحیح دارند. این سازوکار باعث ایجاد اعتماد در میان کاربران می‌شود.

5. کمک به مقیاس‌پذیری

با کمک ولیدیتورها می‌توان شبکه‌های بلاکچینی را با سرعت بیشتر، هزینه کمتر و مقیاس‌پذیری بهتر توسعه داد. اهمیت این موضوع به‌ویژه در پروژه‌هایی که به دنبال پذیرش عمومی هستند، دوچندان است.

برای تصمیم‌گیری آگاهانه در مورد انتخاب بهترین ولیدیتورها، مطالعه تحلیل ارز دیجیتال و بررسی داده‌های عملکردی آن‌ها در بلاکچین اهمیت زیادی دارد. از طریق خبرهای مربوط به تحلیل و سیگنال ارز دیجیتال و موارد مربوط منتشرشده در کانال‌های تخصصی یا شبکه اجتماعی ارز دیجیتال سیبنال ، می‌توانید راهکارهای مناسبی برای سنجش اعتبار ولیدیتورها بیابید.

انواع ولیدیتورها در شبکه‌های بلاک چین

شبکه‌های بلاکچینی مختلف، از الگوریتم‌های اجماع گوناگونی استفاده می‌کنند. این الگوریتم‌ها نوع ولیدیتورها و شیوه‌های اعتبارسنجی آن‌ها را تعیین می‌کنند. سه نوع متداول ولیدیتور در شبکه‌های بلاکچین عبارت‌اند از:

ولیدیتورهای مبتنی بر گواه اثبات کار (Proof of Work / PoW)

در این مدل که بیت‌کوین معروف‌ترین نمونه آن است، نودهایی که محاسبات ریاضی پیچیده را حل می‌کنند، اجازه اعتبارسنجی و افزودن بلاک به زنجیره را پیدا می‌کنند. این نودها به‌عنوان «ماینر» شناخته می‌شوند، اما در واقع وظیفه‌ای مشابه ولیدیتورها دارند: تأیید تراکنش‌ها و ایجاد بلاک. ولیدیتورهای PoW برای فعالیت نیاز به سخت‌افزارهای قدرتمند، مصرف برق بالا و زمان پردازش بیشتر دارند. هرچند امنیت بالایی دارند، اما به دلیل مصرف انرژی بالا، مورد انتقاد فعالان محیط زیست قرار گرفته‌اند.

ولیدیتورهای مبتنی بر گواه اثبات سهام (Proof of Stake / PoS)

در این مدل، دیگر نیاز به دستگاه‌های ماینینگ نیست. کاربران با استیک کردن (قفل‌کردن) مقدار مشخصی از توکن‌های شبکه، می‌توانند به‌عنوان ولیدیتور انتخاب شوند. شبکه‌هایی مانند اتریوم ۲.۰، کاردانو و پولکادات از این الگوریتم استفاده می‌کنند. در PoS، اعتبارسنج‌ها بر اساس میزان سهامی که دارند و مدت زمان استیک، برای ایجاد بلاک جدید انتخاب می‌شوند. این مدل انرژی کمتری مصرف می‌کند و از نظر سرعت و مقیاس‌پذیری نیز مناسب‌تر است.

ولیدیتورهای نماینده‌شده در اثبات سهام (Delegate Proof of Stake / DPoS)

در این مدل که توسط شبکه‌هایی مانند ترون و ایاس (EOS) استفاده می‌شود، کاربران به تعدادی ولیدیتور منتخب رأی می‌دهند. این ولیدیتورهای منتخب، مسئول تأیید تراکنش‌ها و ایجاد بلاک هستند. DPoS به دلیل ساختار نمایندگی، سرعت بسیار بالایی دارد اما برخی آن را به دلیل کاهش غیرمتمرکز بودن، مورد انتقاد قرار می‌دهند.

ولیدیتورهای مقاوم در برابر خطای بیزانسی (Byzantine Fault Tolerant Validators)

در شبکه‌هایی که احتمال وجود نودهای خرابکار یا ناهماهنگ وجود دارد، از الگوریتم Byzantine Fault Tolerance استفاده می‌شود. این ولیدیتورها حتی با وجود برخی نودهای ناسازگار، قادر به رسیدن به اجماع و حفظ امنیت شبکه هستند. این مدل معمولاً در بلاکچین‌های خصوصی یا کنسرسیومی مانند Hyperledger Fabric یا Ripple کاربرد دارد.

عملکرد ولیدیتور یا اعتبارسنج (Validator) در شبکه‌های بلاک چین

ولیدیتورها نقش حیاتی در تأیید و تصدیق تراکنش‌ها در بلاکچین دارند. اگرچه انواع مختلفی از ولیدیتورها با وظایف متنوع وجود دارند، اما عملکرد اصلی آن‌ها در چند بخش خلاصه می‌شود:

اعتبارسنجی تراکنش‌ها

ولیدیتورها با دقت هر تراکنش را بررسی می‌کنند تا مطمئن شوند از اعتبار لازم برخوردار است. آن‌ها موجودی حساب فرستنده، رعایت قوانین پروتکل و صحت امضای دیجیتال را بررسی می‌کنند. این فرآیند مانع از تلاش کاربران برای استفاده چندباره از یک دارایی دیجیتال می‌شود.

اعتبارسنجی بلاک‌ها

ولیدیتورها علاوه بر تراکنش‌های منفرد، کل بلاک‌ها را نیز بررسی می‌کنند. آن‌ها اطمینان حاصل می‌کنند که هر بلاک با محدودیت‌های حجمی و قوانین رمزنگاری تعیین‌شده در بلاکچین مطابقت دارد. این کار مانع از ورود بلاک‌های نامعتبر یا خرابکارانه به زنجیره می‌شود.

مشارکت در مکانیزم اجماع

ولیدیتورها به‌صورت فعال در الگوریتم اجماع شبکه مشارکت دارند؛ یعنی فرآیندی که در آن تمام نودهای شبکه بر سر وضعیت فعلی بلاکچین به توافق می‌رسند. ولیدیتورها با همکاری یکدیگر اجماع را درباره تراکنش‌ها برقرار کرده و از صحت و پایداری شبکه اطمینان حاصل می‌کنند.

افزودن بلاک به بلاکچین

پس از تأیید بلاک، هر ولیدیتور آن را به نسخه محلی خود از بلاکچین اضافه می‌کند. این فرآیند کمک می‌کند تا تمام نودها یک نسخه هماهنگ و به‌روز از دفتر کل داشته باشند.

 ولیدیتورها همچنین ممکن است نقش‌هایی مثل مشارکت در رأی‌گیری برای تغییرات شبکه، شناسایی ولیدیتورهای متقلب و مشارکت در حاکمیت زنجیره را بر عهده داشته باشند.

مزایا و چالش‌های پیش‌روی ولیدیتوری

اگرچه ولیدیتور بودن می‌تواند سودآور باشد، اما چالش‌های خاص خود را نیز دارد. در جدول زیر به مزایا و چالش‌های پیش‌روی ولیدیتورها اشاره شده است:

مزایای ولیدیتور	چالش‌های ولیدیتور
دریافت پاداش (Rewards)	نیاز به سرمایه اولیه بالا
نقش کلیدی در امنیت و پایداری شبکه	مسائل فنی و نگهداری
مشارکت در فرآیند اجماع و حاکمیت شبکه	ریسک جریمه
امکان دریافت Delegation از دیگران	رقابت سنگین
حمایت از تمرکززدایی شبکه	نوسانات بازار

چگونه به یک ولیدیتور یا اعتبارسنج ارز دیجیتال تبدیل شویم؟

تبدیل شدن به یک ولیدیتور، بسته به شبکه بلاکچین، نیازمند رعایت شرایطی مشخص است. فراموش نکنید که جزئیات این فرآیند بسته به هر بلاکچین ممکن است، متفاوت باشد. برخی از مراحل عمومی برای ورود به این نقش عبارت‌اند از:

• انتخاب شبکه بلاکچین: شبکه‌ای را انتخاب کنید که از مکانیزم اجماعی مانند اثبات سهام (PoS) استفاده می‌کند و نیاز به ولیدیتور دارد.
• خرید ارز دیجیتال بومی آن شبکه: مقداری از رمزارز بومی شبکه را تهیه کنید، زیرا معمولاً برای استیک و شرکت در اعتبارسنجی لازم است.
• راه‌اندازی نود اعتبارسنج: یک نود باید به صورت دائم فعال و آنلاین باشد. این نود می‌تواند روی سرور ابری یا سخت‌افزار محلی مستقر شود.
• استیک کردن رمزارز: در بیشتر شبکه‌ها، برای ولیدیتور شدن باید مقدار معینی ارز دیجیتال بومی شبکه را استیک کنید. به عنوان مثال در اتریوم ۲.۰، نیاز به ۳۲ ETH دارید.
• مشارکت فعال در شبکه: پس از راه‌اندازی نود، در اعتبارسنجی تراکنش‌ها، پیشنهاد بلاک‌ها و رسیدن به اجماع با دیگر ولیدیتورها مشارکت کنید.
• رعایت اصول و صداقت: قوانین شبکه را رعایت کرده، رفتاری صادقانه داشته باشید و از هرگونه اقدام مخرب که منجر به جریمه یا از دست دادن سرمایه شود بپرهیزید.

برخی شبکه‌ها اجازه می‌دهند کاربران بدون راه‌اندازی نود، فقط با واگذاری توکن‌های خود به ولیدیتورهای منتخب، در اعتبارسنجی مشارکت کنند که به آن تفویض اختیار یا دلیگیشن (Delegation) گفته می‌شود.

معیارهای اعتبار یک ولیدیتور ارز دیجیتال چیست؟

تمام ولیدیتورها یکسان نیستند. کاربران در زمان انتخاب ولیدیتور برای استیک یا رأی‌دادن، معمولاً به معیارهای زیر توجه می‌کنند:

• درصد آپ‌تایم: ولیدیتور باید همیشه آنلاین باشد. قطعی‌های مکرر منجر به جریمه یا حذف از لیست فعال می‌شود.
• سابقه عملکرد: ولیدیتورهایی با سابقه مثبت در تأیید سریع و درست تراکنش‌ها، از اعتبار بیشتری برخوردارند.
• میزان کارمزد: ولیدیتورها بخشی از پاداش شبکه را به‌عنوان کارمزد نگه می‌دارند. کاربران معمولاً ولیدیتورهایی با کارمزد کمتر را ترجیح می‌دهند.
• میزان استیک: اعتبارسنج‌هایی با توکن استیک‌شده بالا، معمولاً از شانس انتخاب بیشتر و امنیت بالاتری برخوردارند.
• شفافیت و ارتباطات: ولیدیتورهایی که گزارش‌های عملکرد منتشر می‌کنند یا از طریق شبکه های اجتماعی ارز دیجیتال با کاربران در ارتباط‌اند، قابل‌اعتمادتر در نظر گرفته می‌شوند.

جمع‌بندی

ولیدیتور یا اعتبارسنج، یکی از ارکان اصلی در ساختار شبکه‌های بلاکچینی به شمار می‌رود. آن‌ها نه‌تنها وظیفه اعتبارسنجی تراکنش‌ها را دارند، بلکه نقش مهمی در حفظ امنیت، اجرای الگوریتم اجماع، افزایش مقیاس‌پذیری و اعتمادسازی در اکوسیستم‌های غیرمتمرکز ایفا می‌کنند.

با افزایش مقبولیت ارزهای دیجیتال، انتظار می‌رود نقش ولیدیتورها در حاکمیت و پایداری شبکه‌ها بیشتر هم شود. برای کسانی که به دنبال کسب درآمد از طریق مشارکت فعال در شبکه‌های بلاکچینی هستند، تبدیل شدن به یک ولیدیتور می‌تواند گزینه‌ای هوشمندانه باشد، البته به‌شرط درک صحیح از مسئولیت‌ها، نیازمندی‌های فنی، و ریسک‌های موجود.

امیدواریم این مطلب از سایت سیبنال توانسته باشد اطلاعات جامعی راجع به ولیدیتور چیست؟ در اختیارتان قرار دهد. سیبنال با ارائه ابزارهای تحلیلی و اطلاعات جامع و به روز، به کاربران در مسیر انتخابی هوشمندانه کمک می‌کنند.