قرارداد هوشمند (Smart Contract) چیست؟ معرفی کامل و به زبان ساده

قرارداد هوشمند یک پروتکل است که توسط برنامه نویسان به طور کامل و دقیق کد نویسی شده و در صورت اجرای درست تمام مفاد آن قرارداد به اجرا در می آید. شرایط انجام این قرارداد قبل از اجرا به صورت کامل تعیین شده و سپس بر بستر فناوری بلاک چین اجرا می شود. اطلاعات در بستر بلاکچین بین تمام اعضا توزیع می شود و پس از انتشار غیر قابل تغییر است. بنابراین هیچ کس نمی تواند قرارداد هوشمند را در حین اجرا متوقف کند.

بیشتر بخوانید: انواع شبکه های بلاکچین چیست؟ (با شرح کامل)

قرارداد اسمارت

قرارداد هوشمند چیست؟

قرارداد هوشمند به صورت همتا به همتا میان طرفین معامله انجام می‌شود و دیگر نیازی به واسطه ندارد. هم چنین غیر قابل تغییر بودن مفاد آن امکان فسخ یکطرفه و تقلب را از بین می برد. این قراردادها به عنوان خدمات سپرده هم کار می کنند؛ یعنی پول و مالکیت در این سیستم ذخیره می شود و به صورت همزمان در حین امضای قرارداد بین دو طرف معامله توزیع می شود. 

ساختار قرارداد هوشمند به چه صورت است؟

ساختار قرارداد هوشمند به سه بخش تقسیم می شود:

بخش اول:

بخش اول طرفین قرارداد هستند که در هر قرارداد حداقل باید دو طرف وجود داشته باشند تا قرارداد بین آن ها منعقد شود. امضاکنندگان ابتدا موارد مربوط به قرارداد را تایید کرده و سپس در زمانی که شرایط قرارداد به صورت کامل انجام شود آن را تکمیل و امضا می‌کنند.

بخش دوم:

بخش دوم موضوع قرارداد است که موضوع قراردادهای هوشمند باید شیئی باشد که در محیط قرارداد هوشمند وجود دارد و این قرارداد به صورت کامل و بدون مانع به آن دسترسی دارد. مثلاً در ازای یک قرارداد یک سایت به فرد تحویل داده می شود که شبکه قراردادهای هوشمند باید به کدهای سایت دسترسی داشته باشد.

بخش سوم:

بخش سوم هم شرایط قرارداد هوشمند است. هر قرارداد هوشمند شامل شرایط خاصی است که شما به برنامه نویس توضیح داده و برنامه نویس با کدنویسی آن را به طور کامل توصیف می کند. این شرایط شامل الزامات طرفین قرارداد، مبالغ پرداختی، پاداش‌ها، تنبیه ها و سایر شرایط موجود برای اجرای قرارداد است.

مزایای اجرای قرارداد هوشمند

بعد از اجرای یک قرارداد هوشمند کدهای آن ثابت مانده و غیر قابل تغییر است. هر کاربر با ارسال یک معامله در بستر بلاک چین می تواند یک قرارداد هوشمند ایجاد کند. کد مربوط به یک قرارداد هوشمند با هر بار پیام از طرف خریدار یا فروشنده یک بار اجرا می شود.

این قرارداد می‌تواند ابتدا پول را دریافت کرده و به سایر قراردادهای دیگر یا کاربر مشخصی ارسال کند. این قراردادها بدون واسطه و به صورت خودکار ارسال می شوند؛ پس نیازی به اعتماد در این بین نیست و معاملات فقط زمانی انجام می‌ شوند که تمام شرایط قید شده در قرارداد رعایت شده باشد. از طرفی استفاده از قراردادهای هوشمند باعث صرفه جویی در هزینه معاملات می شود. یکی دیگر از مهمترین مزایای قراردادهای هوشمند این است که به صورت خودکار اجرا شده و نیاز به تایید کسی ندارد.

مزایا استفاده از قراردادهای هوشمند

چگونه می توان قرارداد هوشمند نوشت

برای نوشتن یک قرارداد هوشمند باید حتماً محصول یا خدمت مورد نظر در دسترس برنامه قرار بگیرد تا برنامه بتواند آن را کنترل کند. موضوع قرارداد، دسترسی، شرایط قرارداد از مواردی است که باید در قرارداد هوشمند قید شود. شرایط قرارداد باید به صورت کامل بیان شود تا برنامه نویس بتواند آن را دقیق بنویسد و طرفین قرارداد آن را امضا کنند. برای ثبت قراردادهای هوشمند به یک پلتفرم بر بستر بلاک چین نیاز داریم که در حال حاضر اتریوم یکی از پلتفرم های پرطرفدار برای قراردادهای هوشمند است.

قراردادهای هوشمند با زبان های برنامه نویسی مختلفی مانند سالیدیتی، وب اسمبلی و ... نوشته می شوند که کد آن بر روی بلاک چین ذخیره می شود. به هر شخصی این اجازه داده می‌ شود که بتواند کد قرارداد و وضعیت آن را بررسی کند؛ در اصطلاح به اینگونه از برنامه‌ها اپن سورس می‌گویند. البته برای اجرای یک قرارداد هوشمند بر بستر اتریوم شما باید مبلغی را به عنوان گس پرداخت کنید. هنگامی که قرارداد بر روی بستر اتریوم قرار بگیرد حتی سازنده آن هم قادر به تغییر کدها نیست.

بیشتر بخواینید: همه چیز درباره سالیدیتی(Solidity)؛ زبان برنامه نویسی قراردادهای هوشمند بلاک چین اتریوم

قرارداد هوشمند و کمک به سایر صنایع

صنعت بانکداری یکی از صنایعی است که با جایگزینی قراردادهای هوشمند به جای قراردادهای سنتی می تواند در هزینه های خود صرفه جویی کند. در صنعت بهداشت و درمان، با توجه به اهمیت حفظ حریم خصوصی کاربران می توان از این قراردادها استفاده کرد. با توجه به اجرای دقیق شرایط و ضوابط در این قراردادها، در بحث مدیریت هم می توان به خوبی از آنها استفاده کرد.

بیشتر بخوانید: همه چیز در مورد کاربرد بلاک چین در صنعت مالی و بانکداری
 

کلاهبرداری در قرارداد هوشمند چگونه صورت میگیرد؟

قراردادهای هوشمند کدهایی هستند که بر بستر بلاک چین به صورت خودکار اجرا می شوند و قابلیت تغییر ندارند؛ اما قطعاً در بین قراردادهای هوشمند هم مانند سایر کسب و کارها قراردادهایی وجود دارند که کلاهبرداری هستند. یکی از روش های کلاهبرداری در این قراردادها بازاریابی چند سطحی است. در این روش بازاریابی شرکت کننده های درون برنامه مقداری سود را به ازای معرفی کردن افراد جدید به برنامه دریافت می کنند.
در این گونه قراردادها هیچ جنس، کالا یا خدماتی وجود ندارد و سودی که به سیستم هرمی می‌ رسد صرفاً با معرفی کردن اعضای جدید ایجاد می‌ شود؛ یعنی اعضای جدید سرمایه‌گذاری می‌ کنند تا درآمد اشخاص در سطوح بالاتر، بالا رود. در واقع کسانی که در سطح پایین شبکه هرمی هستند به طور کامل ضرر می‌کنند. به طور کلی معیارهایی وجود دارد که قبل از معامله در قراردادهای هوشمند باید به آنها توجه کنید.
اگر یک قرارداد هوشمند شرایط زیر را داشت می توانید به طور قطعی بگویید که کلاهبرداری است: اگر هزینه ای به اسم سرمایه گذاری یا هر چیز دیگری دریافت کرد، محصول یا خدماتی برای ارائه نداشت و طرح هرمی داشت. البته کلاهبرداری در سیستم قراردادهای هوشمند به وسیله شخص انجام نمی شود، بلکه یک کد از قبل نوشته شده از شما کلاهبرداری می کند.

کاربرد قرارداد هوشمند

سوالات متداول:

آیا می توان قرارداد هوشمند را بر بستری غیر از اتریوم منتشر کرد؟ 

بله این امکان وجود دارد، اما باید بدانید که هر بلاک چین زبان برنامه نویسی مخصوص به خود را دارد، مثلا زبان برنامه نویسی اتریوم سالیدیتی است.

چگونه می توان یک قرارداد هوشمند را خواند؟ 

اطلاعات بر بستر بلاک چین به صورت کد قابل فهم برای ماشین ذخیره می شوند. برای ترجمه این کدها باید از ابزارهای واسطه ای مانند اتر اسکن استفاده کنید تا اطلاعات را به شکلی قابل فهم برای انسان تبدیل کنند.